Na talosagaina le Peresetene o le Toomaga o e Puapuagatia (S.V.S.G.) o Lina Chang mo sona finagalo faaalia e uiga i fesili na lagā ona o le aafia o le faalapotopotoga i vaegā-tama. Sa fesiligia foi o ia e uiga i le tulaga o se nofoaga o loo tausi ai tamaiti . O ana tali la nei ua lomia e pei lava ona tuuina mai.
Ua uma ona tuuina atu tali i au fesili o loo faaalia i lalo. O loo i ai ni fesili, ia ou te le o mautinoa lelei o latou uiga ma o le pogai lea ua ‘ou tuuina atu se ata otooto o le afuaga o ia mea jna ia e malamalama ai i le uiga moni o mataupu ua e lāgā.
Fesili: Ua ‘ou iloa o loo taulamua le S.V.S.G i le faagaoioiga o vaegā-tama i atunuu mamao. 1. E moni lea tulaga? Ona o se tagata galue ofo fua mai o loo i le nofoaga e le o fiafia ina ua e faamamafa ia te ia e lē o se galuega aloa’ia lea ma e leai ni tupe o tuuina atu i ai e tusa ai ma le faiga masani.
Lina Chang: O le faaupuga “o loo faagaoioia vaegā-tama i atunuu mamao” e fai sina lautele. O le a ‘ou tuuina atu sina talaaga puupuu e uiga i le galuega a le S.V.S.G e faamanino ai ma le faamoemoe o a tali ai lenei fesili.
O se tasi o mafuaga autu na faavae ai le S.V.S.G ia lagolago ia i latou ua afaina i soligatulafono, aemaise ai lava soligatulafono tau feusua’iga . I le tele o tausaga o le ata vaaia o galuega a le S.V.S.G.sa matua faalauteleina e tali atu a ii manaoga o le atunuu ma tagata lautele o le atunuu ia sa saili fesoasoani i le S.V.S.G i auala eseese. O se tasi o ia vaega o le tuuina atu lea o nofoaga mo tamaiti ua afaina i soligatulafono ma tamaiti o loo mana’omia se fesoasoani.
A ta toe foi la i lau fesili, e le o taulamua le S.V.S.G i ni vaega-tama mo atunuu mamao. Pau le mea o loo aafia ai le S.V.S.G o le tausiga ma le sailia o mea sili mo tamaiti ua lafoa’ina o loo i lalo o le fesoasoani a le nofoaga mo e puapuagatia. Afai e manatu se tasi o le aiga o tamaiti ua lafoa’iina ua talafeagai ona fai se vaegatama mo se latou tamaitiiti poo a latou fanau, ona faasino lea i lea tagata o le aiga i le taualumaga o vaegatama faale-tulafono. Fesili : Ua lesitalaina faale-tulafono outou e fai nei (vaega-tama)?
Lina Chang: E le tatau ona lesitalaina le S.V.S.G mo le faia o lea galuega ma matou te le o taulamua pe o faatinoina soo se vaega-tama mo atunuu mamao. Fesili: O maua ni tupe a le S.V.S. G mai ia vaega-tama? Lina Chang: Leai Fesili : Ua faailoa mai i le Samoa Observer e le o maua e nei tamaiti se vaaiga faa-fomai lelei. E moni? Lina Chang: E lē moni lea faaaliga.
O loo taumafai pea le S.V.S.G. e tuuina atu se tausiga talafeagai ma atoatoa mo tamaiti o ia nofoaga e ala i le faia ia mautinoa ua tofu ia fale mo lo latou pule i taimi uma faatasi ai ma tagata galulue fua ia ua tuuina atu e tusa ai ma le aofai o tamai o i totonu o ia nofoaga e aofia ai tausiga faa-fomai mo tamaiti. O aiga o loo lagolagoina le S.V.S.G o loo tuuina atu i ai nofoaga ta’itasi o ia nofoaga e tolu ma faatasi ai ma teine tausima’i pasi, latou te vaaia le tausiga o tamaiti i aso taitasi faatasi ai ma o latou mana’oga faa-foma’i.
Ua faafaigaluegaina e le S.V.S.G. se tamaitai tausima’e i totonu o le nofoaga autu mo le tuuina atu o togafitiga faa-foma’i i lea lava nofoaga mo tamaiti ma ia mautinoa ai o loo fai tui o tamaiti i le taimi e talafeagai ai. A mana’omia e tamaiti se foma’i, ona ave lea i le falema’i e fai siaki ma aumai a latou vailaau. O loo i ai foi se vaega o fomai o loo faavanoa o latou taimi e asiasi ai i taimi o loo i ia nofoaga, aemaise ai pepe o loo i le nofoaga o pepe.
E faaopoopo atu i lea tulaga, sa tuuina atu foi pepa i fofo Samoa mo fofo masani ia e masani aona fofo ai tamaiti a’o laiti. Fesili: Fai mai tagata o loo i ia nofoaga e le mafai ona latou aveina tamaiti i le falema’i, e ui lava ina e le o tapa e le falemai ni totogi mai le S.V.S.G. mo togafitiga faa-fomai ona o nei tamaiti e leai ni o latou igoa faai’u? E moni lea faamatalaga? Afai la o le tulaga lea, e faapefea lava ona vaetamaina i latou e aunoa ma ni igoa faai’u?
Lina Chang: O soo se tamaitiiti poo se tagata e ave e se sui o le S.V.S.G pe la te o faatasi i le falemai mo se siaki faa-foma’i- e tatau ona totogi totogi a le falema’i e pei o isi lava tagata o le atunuu e faaaogaina lea auaunaga mo tagata lautele. E leai se tuusaunoaga o le S.V.S.G. maile totogiina o totogi a le falemai.
Ae ui o lea. o loo agalelei ma tuuina mai e le N.H.S vailaau e leai se totogi mo tamaiti uma o loo matou tausia. Ae ui o lea, ina ia mafai ona avanoa vailaau mai le Fale Talavai o le NHS, o loo totogi pea e le S,V,S.G nei vailaau pe afai e mai tale talavai tua.
Mo nisi o tamaiti ua aumai i totonu o le nofoaga ona o loo manaomia se fale e nofo ai, e le o tele pe leai foi ni faamatalaga e uiga ia i latou. E le teena e le S.V.S.G se tamaitiiti o loo manaomia se fesoasoani, se fale e nofo ai poo se tausiga e tatau ai ona o le le lava o faamatalaga e uiga i sea tamaitiiti. E le o se tulaga masani lea i tamaiti ua lafoaiga e aumai i totonu e tagata o le atunuu e alolofa i ai.
E talia e le S.V.S.G. se tamaitiiti pe o soo se tagata o loo manaomia se fesoasoani ona saili lea ina ia maua mai soo se faamatalaga talafeagai e uiga i se tamaitiiti mai tagata o lona aiga pe mai se isi puna o faamatalaga. O le i ai la o faamatalaga talafeagai ma le lava atoatoa e uiga i se tagata o loo i lalo o le nofoaga e taua atele ma e faatino e le S.V.S.G le tausiga o lenei faamatalaga.
O le mea moni, afai o i ai se mana’oga mo ni togafitiga faa-foma’i mo soo se tamaitiiti o loo i totonu o nei nofoaga, ua noatia le S.V.S.G. ina ia tuuina atu lea togafitiga faa-fomai i lalo o soo se tulaga e o’o i ai, tusa lava pe o i le SVSG o latou igoa sa’o, aso fanau poo isi lava faamatalaga.
Ona o lea tulaga, o se pepa poo se tamaitiiti ua i ai sona igoa faai’u e le o se faafitauli lea mo se tamaitiiti ma’i o i lalo o la matou vaaiga lea e mana’omia le avea i le falema’i Fesili: Ua lagā foi nisi fesili e uiga i mea’ai ma napekini mo tamaiti ua vaetamaina. Fai mai le puna o a’u faamatalaga o taimi uma lava e motusia ai oloa ma mea e mana’omia e ia nofoaga ma ua tuua ai loa fafine e tausi pepe ae faamoemoe i e galulue fua e faatau mai ni formula, napekini ma vailaau. Aisea ua tupu ai lea tulaga?
Lina Chang: Ua i le S.V.S.G. faiga faatulagaina ua faata’oto ina ia mautinoa ai e faapea o soo se tamaitiiti o i totonu o ia nofoaga loo latou maua le tausiga talafeagai ma ia lava.
O le faia ia mautinoa o loo lava mea’ai ma isi lava mea e mana’omia e pei ona napekini, formula e taua tele mo le S V.S.G. Afai ua le lava soo se oloa a le nofoaga, ona lipoti atu lea e le tamaitai tausima’i pule i le ofisa autu ona toe faaopoopo lea ole tele o ia oloa.
A manana’o tagata galulue ofo fua mai e tuuina mai oloa i nei nofoaga, e matua talia ma le faaaloalo lo latou ma’au. Ua i ai amatou tusi lesitalaina i totonu o fata uma lava e mafai ai e tamaitai tausima’e pule ona lesitala soo se ituaiga o fesoasoani e maua mai tagata galulue fua ma isi lasva tagata alolofa e tuuina sa’o mai fesoasoani i nei nofoagqa.